تاثیر نوع دستگاه بر کیفیت روغن زیتون تولیدی یک از مهمترین عوامل در پروسه روغن گیری است. هر کدام از دستگاه‌های روغن گیری مشخصاتی دارند و هر یک با روشی خاص روغن گیری را انجام می‌دهند. نوع دستگاه روغن گیری، از حیاتی‌ترین فاکتورها است که بر کیفیت نهایی روغن تاثیر می‌گذارد. دستگاه‌های روغن گیری صنعتی که با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته و به‌روز، روغن زیتون را استخراج می‌کنند، قابلیت جداسازی روغن از مواد گیاهی را دارند که این منجر به استخراج روغنی با کیفیت و خالص می‌شود.
قابلیت کنترل دما و فشار در فرایند استخراج روغن زیتون از دیگر عواملی است که در کیفیت روغن استخراجی تاثیر می‌گذارد، بنابراین دستگاه‌هایی که مجهز به این آپشن هستند، برخلاف دستگاه‌های روغن گیری خانگی، روغنی خالص و بکر تحویل شما می‌دهند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره تاثیر نوع دستگاه بر کیفیت روغن زیتون تولیدی، با زیتون کاران میهن که نمایندگی رسمی شرکت Mori-tem در ایران و عراق است، همراه باشید.
دستگاه‌های روغن گیری زیتون
دستگاه‌های روغن گیری زیتون، با استفاده از روش‌های مختلفی روغن زیتون را از میوه‌ها استخراج می‌کنند که هر کدام از این روش‌ها بر کیفیت نهایی روغن زیتون تولیدی تاثیر می‌گذارد. برای مثال دستگاه‌هایی که قادر به جداسازی ناخالصی‌ها از روغن نیستند، روغنی با کیفیت پایین استخراج می‌کنند که طعم و عطری نامطلوب دارد. در ادامه به معرفی دستگاه‌های روغن‌گیری زیتون می‌پردازیم و تاثیر هر کدام بر کیفیت روغن زیتون تولیدی را بررسی می‌کنیم.
پرس سرد (Cold Press)
دستگاه پرس سرد یکی از بهترین دستگاه‌های خانگی استخراج روغن زیتون است که فرایند استخراج روغن را در دمای کمتر از 27 درجه سانتی‌گراد انجام می‌دهد. در این روش، زیتون‌ها تحت فشار مکانیکی قرار می‌گیرند و بدون نیاز به حرارت و مواد شیمیایی، روغن آن‌ها در بالاترین کیفیت و بدون ناخالصی استخراج می‌شود. عدم استفاده از حرارت بالا و مواد شیمیایی، باعث حفظ پلی‌فنول‌ها، آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین‌های موجود در روغن می‌شود. روغن تولیدی با کلد پرس، عطر و طعم قوی‌تری دارد و از ارزش غذایی بالاتری برخوردار است.
پرس گرم (Hot Press)
در روغن گیری زیتون با دستگاه پرس گرم (کارخانه‌ای و صنعتی)، روغن از دانه‌های زیتون تحت حرارت بالا (حدود 60-80 درجه سانتی‌گراد) استخراج می‌شود. در هات پرس، دانه‌های زیتون تحت فشار قرار می‌گیرند و با اعمال حرارت بالا در این شرایط، روغن استخراج می‌شود. این روش باعث کاهش ویسکوزیته روغن و استخراج مقدار بیشتری روغن از تفاله زیتون می‌شود. اما حرارت بالا باعث تخریب برخی ترکیبات مفید مانند پلی‌فنول‌ها و ویتامین‌ها می‌شود و کیفیت روغن پایین می‌رود. روغن تولیدی با دستگاه هات پرس طعم ملایم‌تر، رنگ تیره‌تر و ارزش غذایی کمتری نسبت به روغن تولیدی توسط کلد پرس دارد.
سانتریفیوژ (Centrifugation)
سیستم سانتریفیوژ یکی از دستگاه‌های صنعتی (کارگاهی) استخراج روغن زیتون است که در آن از دستگاه‌های دو فاز یا سه فاز استفاده می‌شود. در این روش، با استفاده از چرخش سریع، روغن از آب و تفاله جدا می‌شود. مزیت این روش سرعت و بازدهی بالا و کنترل بهتر روی فرآیند است. روغن تولیدی با سانترفیوژ با کنترل دما، روغنی با کیفیتی نزدیک به دستگاه کلد پرس استخراج می‌کند.
تاثیر دمای دستگاه‌ها بر کیفیت روغن زیتون
دما در فرآیند روغن‌گیری زیتون یکی از مهمترین فاکتورهای تاثیرگذار بر کیفیت نهایی روغن زیتون است. تحقیقات نشان می‌دهد که دمای بیش از 27 درجه سانتی‌گراد باعث کاهش قابل توجه پلی‌فنول‌ها می‌شود. این ترکیبات که مسئول خواص آنتی‌اکسیدانی و طعم تلخ مطلوب روغن هستند، در دمای بالا تخریب می‌شوند. دستگاه‌های پرس سرد که در دمای زیر 27 درجه روغن را از دانه‌ها استخراج می‌کنند، خواص آنتی‌اکسیدانی بیشتری نسبت به پرس گرم را حفظ می‌کنند. مطالعات موسسه بین‌المللی روغن زیتون (IOC) نشان می‌دهد که هر 10 درجه افزایش دما حدود 15% از خواص آنتی‌اکسیدانی روغن زیتون را از بین می‌برد.
تاثیر زمان استخراج در دستگاه‌های مختلف بر کیفیت روغن زیتون
مدت زمان فرآیند استخراج روغن، تاثیر مستقیمی بر شاخص پراکسید روغن زیتون دارد. در سیستم‌های سانتریفیوژ صنعتی، اگر زمان استخراج از 90 دقیقه تجاوز کند، اکسیداسیون روغن افزایش یابد. برعکس، در دستگاه‌های پرس سرد که فرآیند روغن گیری 30-45 دقیقه طول می‌کشد، این مقدار کمتر است. پژوهش‌های منتشر شده در Journal of Agricultural and Food Chemistry نشان می‌دهد که افزایش زمان تماس با اکسیژن در حین استخراج، سرعت اکسیداسیون را تا 3 برابر افزایش می‌دهد. این مسئله به ویژه در دستگاه‌های سه فاز که نیاز به آب بیشتری دارند، مشهودتر است.
تاثیر نوع فیلتراسیون دستگاه بر شفافیت و ماندگاری روغن زیتون
سیستم‌های فیلتراسیون مدرن می‌توانند ماندگاری روغن زیتون را تا 18 ماه افزایش دهند. فیلترهای سلولزی، روغنی شفاف تولید می‌کنند. در مقابل، فیلتراسیون نامناسب، باعث باقی ماندن ذرات ناخالصی و کاهش ماندگاری روغن تا 6 ماه شود.
بهترین دستگاه روغن‌گیری برای حفظ عطر و طعم طبیعی زیتون
دستگاه‌های پیشرفته امروزی با بهره‌گیری از فناوری‌های جدید برای حفظ عطر و طعم روغن زیتون بهترین هستند. موادی که در ساخت این دستگاه‌ها به کار می‌رود و همچنین طراحی سیستم‌های داخلی آن‌ها، همگی در حفظ عطر و طعم طبیعی زیتون نقش دارند. دستگاه‌هایی که از استیل ضد زنگ ساخته شده‌اند و مکانیزم‌های حفاظتی مناسبی دارند، روغنی با کیفیت تولید می‌کنند که عطر و طعم آن‌ها حفظ می‌شود.
مهمترین نکات در خرید دستگاه روغن‌گیری زیتون
پس از آشنایی با تاثیر نوع دستگاه بر کیفیت روغن زیتون تولیدی، بد نیست با مهمترین نکات خرید دستگاه روغن‌گیری نیز آشنا شویم. انتخاب دستگاه روغن‌گیری مناسب نیازمند توجه به چندین فاکتور است که بر کیفیت روغن تولیدی تاثیر دارند. اولین نکته، مصرف انرژی دستگاه است. دستگاه‌های با راندمان انرژی بالا نه‌تنها هزینه‌ها را کاهش می‌دهند، بلکه برای واحدهای صنعتی که به صورت مداوم کار می‌کنند، صرفه‌جویی در مصرف انرژی را رقم می‌زنند. نکته دوم ظرفیت تولید دستگاه است که باید متناسب با حجم کار و نیازهای تولیدی انتخاب شود. برای کاربران حرفه‌ای، دستگاهی با توان تولید بالا ضروری است و برای مصارف خانگی، دستگاه‌های کوچک‌تر مناسب‌تر هستند.
کیفیت ساخت و کشور سازنده نیز یکی دیگر از فاکتورها در خرید است. دستگاه‌های تولیدی با قطعات درجه یک و متناسب با استاندارد، عمر مفید بیشتری دارند و در طول‌زمان عملکرد بالا را تضمین می‌کنند. همچنین، بازدهی استخراج روغن فاکتور دیگری است که بر میزان روغن قابل‌استحصال از هر کیلو زیتون تاثیر می‌گذارد.
نظافت و بهداشت دستگاه نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. طراحی دستگاه باید طوری باشد که تمیزکاری آن ساده باشد، زیرا باقی‌مانده مواد در دستگاه بر کیفیت روغن تولیدی تاثیر منفی می‌گذارد. میزان صدای تولیدی توسط دستگاه برای استفاده در محیط‌های مسکونی یا فضاهای کوچک پر اهمیت است. در نهایت، توجه به گارانتی و خدمات پس از فروش می‌تواند خیال خریداران را از بابت پشتیبانی فنی و تأمین قطعات آسوده کند.
نکته: برای خرید باکیفیت‌ترین دستگاه روغن گیری زیتون می‌تواند به صفحه اطلاعات این دستگاه ما مراجعه کنید.
جمع‌بندی
در این مقاله تلاش کردیم تا اطلاعات کاملی درباره تاثیر نوع دستگاه بر کیفیت روغن زیتون تولیدی داشته باشیم. همانطور که مطالعه کردید، دستگاه کلد پرس که از درجه حرارت کمتری برای استخراج روغن استفاده می‌کند، علاوه بر حفظ عطر و طعم روغن، کیفیت و خواص آن آن را نیز حفظ می‌کند و روغنی مرغوب و خالص تولید می‌کند. سایر دستگاه‌ها نیز با اینکه روغن زیتون را در حجم بالاتری تولید می‌کنند، اما به دلیل استفاده از حرارت بالا و فیلتراسیون ضعیف، روغنی با کیفیت پایین تولید می‌کنند که ارزش غذایی خود را به میزان قابل‌توجهی از دست می‌دهد. برای انتخاب بهترین دستگاه متناسب با نیاز خود با مشاوران زیتون کاران میهن همراه باشید تا انتخابی اصولی داشته باشید.
سوالات متداول
1. آیا دستگاه‌های خانگی روغن باکیفیت تولید می‌کنند؟
بله، دستگاه‌های خانگی با سیستم پرس سرد قادر به تولید روغن اکسترا ویرجین با کیفیت بالا هستند، اما ظرفیت تولید محدودی دارند.
2. چرا برخی دستگاه‌های صنعتی کیفیت روغن را کاهش می‌دهند؟
به دلیل استفاده از دمای بالا، زمان طولانی‌تر فرآیند و تماس بیشتر با اکسیژن که منجر به اکسیداسیون و کاهش ترکیبات فنولی می‌شود.
3. چگونه می‌توان از اکسیداسیون روغن در حین فرآیند جلوگیری کرد؟
با استفاده از دستگاه‌های دارای سیستم خلاء، کاهش زمان فرآیند و کار در دمای کنترل‌شده می‌توان اکسیداسیون را به حداقل رساند.
بعدی